Dozór elektroniczny – poradnik prawny

Do napisania poniższego artykułu skłoniły mnie liczne pytania i wątpliwości czytelników bloga, które dotyczą planowanej nowelizacji przepisów dotyczących dozoru elektronicznego.

Obecnie dozór elektroniczny jest uregulowany w Ustawie o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego z dnia 7 września 2007 r. Ustawa ta stanowi odrębny od Kodeksu Karnego akt prawny i obejmuje wszystkie przepisy dotyczące odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego.

Aktualnie  Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad poważną nowelizacją Kodeksu Karnego, która obejmie również zmiany w instytucji dozoru elektronicznego.

Zgodnie z projektem nowelizacji w dozorze elektronicznym zostaną wprowadzone następujące zmiany:            

1. Instytucja dozoru elektronicznego będzie częścią kodeksu karnego. Uchylona zostanie obecnie obowiązująca ustawa o dozorze elektronicznym, a przepisy dotyczące tej instytucji zostaną wprowadzone jako część kodeksu karnego.

2. Dozór elektroniczny będzie stanowić jedną z form odbywania kary ograniczenia wolności obok np. wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne. Tak więc zamiast wykonywać prace społeczne Sąd może orzec, że skazany na karę ograniczenia wolności będzie ją odbywał poprzez noszenie na nodze opaski w ramach dozoru elektronicznego. Oczywiście dozór elektroniczny dalej będzie można stosować do kary pozbawienia wolności do 1 roku. 

3. Kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania będzie mogła być orzekana jedynie w wymiarze nieprzekraczającym 1 roku, tj. np. 1 rok pozbawienia wolności w zawieszeniu na 3 lata. Obecnie kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania może być orzekana w wymiarze do 2 lat pozbawienia wolności, co po wejściu w życie nowelizacji przestanie być możliwe. Nie będzie już zatem klasycznej kary za rozbój 2 na 5 lat próby.

4. Kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania nie będzie można orzekać wobec skazanego, który  wcześniej był już skazany na karę pozbawienia wolności. Znikną zatem karty karne z kilkunastoma wyrokami skazującymi na karę pozbawienia wolności – wszystkimi z zawieszeniem jej  wykonania

4. W zamian za zaostrzenie przepisów dotyczących orzekania kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, zostanie wprowadzona nowa kara łącząca kary: pozbawienia wolności z ograniczeniem wolności. Wobec sprawców czynów zagrożonych karą pozbawienia wolności, Sąd będzie mógł orzec karę pozbawienia wolności do 3 miesięcy jeżeli jednocześnie orzeknie karę ograniczenia wolności do 2 lat. Zważywszy na to, że karę ograniczenia wolności będzie można odbywać w systemie dozoru elektronicznego w praktyce bardzo rozszerzy to możliwości stosowania tej instytucji. Dla przykładu: za przestępstwo rozboju z art. 280 k.k. zagrożone karą od 2 do 12 lat pozbawienia wolności Sąd będzie mógł orzec np. karę 2 miesięcy bezwzględnego pozbawienia wolności oraz karę 1 roku i 8 miesięcy ograniczenia wolności, do odbycia w systemie dozoru elektronicznego.

5. Kolejną istotną zmianą będzie możliwość zamiany kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na karę ograniczenia wolności lub grzywny w przypadku wszczęcia postępowania o zarządzenie wykonania kary. Obecnie Sąd może jedynie albo karę zarządzić, albo dać skazanemu kolejną szansę i warunkowo zawieszonej kary nie zarządzać. Po nowelizacji Sędzia dodatkowo będzie mógł zamienić taką karę na karę ograniczenia wolności, którą również będzie można odbyć w dozorze elektronicznym lub grzywnę. Pozwoli to w wielu przypadkach uniknąć odwieszania bezwzględnej kary pozbawienia wolności, jednocześnie mając możliwość nałożenia na skazanego dodatkowych dolegliwości.

Zgodnie z planami Ministerstwa Sprawiedliwości opisana powyżej nowelizacja powinna wejść w życie z dniem 1 stycznia 2015 r. Obecnie jednak ciężko jest przewidzieć na ile realne są to plany, gdyż zależy to przede wszystkim od tego, jak szybko nowelizacja zostanie uchwalona przez sejm i senat.

Autor: Aplikant Adwokacki Michał Miller

 Do napisania tego artykułu skłoniło mnie następujące zapytanie czytelnika bloga:

Witam, mam pytanie czy są szanse na utrzymanie dozoru elektronicznego? Obecnie jestem na dozorze elektronicznym piąty miesiąc, dostałem wyrok jednego roku pozbawienia wolności z art. 286 § 1 KK i 289 § 1 KK. Za parę dni mam sprawę z art. 278 i pytanie czy jest taka możliwość żeby po wyroku utrzymać dozór elektroniczny?

Zgodnie z art. 28 ust. 1 pkt. 3 ustawy o dozorze elektronicznym, Sąd Penitencjarny uchyla zezwolenie na odbycie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli skazany w czasie wykonywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego został osadzony w zakładzie karnym w związku z zastosowaniem tymczasowego aresztowania lub wykonaniem kary pozbawienia wolności w innej sprawie.

Z przytoczonego wyżej przepisu art. 28 ust. 1 pkt. 3 ustawy o dozorze elektronicznym wynika, że Sąd Penitencjarny wydaje postanowienie o uchyleniu zezwolenia na odbycie przez skazanego kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym – w systemie dozoru elektronicznego w każdym przypadku, w którym skazany przed zakończeniem odbywania kary pozbawienia wolności w ramach dozoru elektronicznego zostanie osadzony w Zakładzie Karnym lub Areszcie Śledczym w innej sprawie karnej .

Przy podejmowaniu decyzji o uchyleniu wobec skazanego zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności  w systemie dozoru elektronicznego z powodu osadzenia skazanego w Zakładzie Karnym lub Areszcie Śledczym  w innej sprawie karnej Sąd Penitencjarny został pozbawiony przez ustawodawcę swobody, tzn:

• Sąd Penitencjarny musi wydać postanowienie uchylające zezwolenie na odbycie przez skazanego kary w systemie dozoru elektronicznego

• Sąd Penitencjarny nie bada czy decyzja innego Sądu skutkująca osadzeniem  w Zakładzie Karnym lub Areszcie Śledczym skazanego odbywającego karę w systemie dozoru elektronicznego była słuszna

• Sąd Penitencjarny nie bada, co było przyczyną osadzenia skazanego odbywającego karę w systemie dozoru elektronicznego w Zakładzie Karnym lub Areszcie Śledczym w innej sprawie karnej, w szczególności, czy tą przyczyną było zachowanie skazanego przed czy już po rozpoczęciu odbywania przez niego kary w ramach dozoru elektronicznego

Wynika to z przyczyn czysto praktycznych - gdy skazany odbywający karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, zostaje osadzony w Zakładzie Karnym czy Areszcie Śledczym w innej sprawie karnej, wówczas dalsze odbywanie przez niego kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym – w ramach dozoru elektronicznego staje się niemożliwe.

Najlepiej zilustrować t na następującym przykładzie:

Jan Kowalski został skazany prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie za przestępstwo posiadania narkotyków na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności. Na wniosek Jana Kowalskiego Sąd Okręgowy w Warszawie udzielił mu zezwolenia na odbycie tej kary poza zakładem karnym – w systemie dozoru elektronicznego. Jan Kowalski rozpoczął odbywać karę 8 miesięcy pozbawienia wolności w ramach dozoru elektronicznego w dniu 01.05.2014r. W tym czasie – dnia 01.06.2014r. zapadł wobec Jana Kowalskiego kolejny wyrok skazujący na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jaja wykonania za przestępstwo oszustwa popełnione 2 lata wcześniej – a więc na długo przed uzyskaniem zezwolenia Sądu Penitencjarnego na odbycie w ramach dozoru elektronicznego kary pozbawienia wolności za posiadanie narkotyków. Jan Kowalski nie zaskarżył tego wyroku, w konsekwencji czego wyrok uprawomocnił się 7 dni po jego ogłoszeniu, a więc w  dniu 08.06.2014r. Dwa miesiące później Jan Kowalski otrzymał wezwanie do stawienia się w Zakładzie Karnym celem rozpoczęcia odbywania kary 6 miesięcy pozbawienia wolności. Jan Kowalski nie stawił się do Zakładu Karnego we wskazanym terminie. W konsekwencji dwa tygodnie później został zatrzymany i doprowadzony do Zakładu Karnego przez Policję. Tego samego dnia Sąd Penitencjarny wydał postanowienie o uchyleniu wobec Jana Kowalskiego zezwolenia na odbycie kary 8 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej za posiadanie narkotyków w systemie dozoru elektronicznego – na podstawie art. 28 ust. 1 pkt. 3 ustawy o dozorze elektronicznym – wobec osadzenia Jana Kowalskiego w Zakładzie Karnym w innej sprawie karnej. Jednocześnie Sąd Penitencjarny zaliczył Janowi Kowalskiemu na poczet tej kary okres jej wykonywania w trybie dozoru elektronicznego, czyli okres od dnia jej rozpoczęcia do dnia uchylenia dozoru.

W opisanym przypadku Sąd Penitencjarny uchylił Janowi Kowalskiemu zezwolenie na odbycie kary 8 miesięcy pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego tylko dlatego, że Jan Kowalski został osadzony w zakładzie karnym do innej sprawy ( w tym przypadku na podstawie wyroku skazującego go na kare 6 miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwo oszustwa) przed zakończeniem okresu dozoru elektronicznego. Gdyby Jan Kowalski został osadzony w Zakładzie Karnym za przestępstwo oszustwa już po zakończeniu odbywania przez niego kary 8 miesięcy pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego, wówczas odbyłby w całości tą karę poza zakładem karnym. Gdyby zatem Jan Kowalski zaskarżył wydany wobec niego wyrok skazujący za przestępstwo oszustwa w drodze apelacji, wówczas wyrok ten uprawomocniłby się 4-5 miesięcy później, a w tym czasie Jan Kowalski odbyłby w całości kare pozbawienia wolności za przestępstwo posiadania narkotyków w systemie dozoru elektronicznego.

Autor: Aplikant Adwokacki Michał Miller

Do napisania tego artykułu skłoniło mnie następujące pytanie czytelnika bloga:

Proszę mi powiedzieć co zrobić, w przypadku kiedy złożono wniosek do Sądu Okręgowego o SDE, ale w miedzy czasie  przyszedł nakaz stawiennictwa do zakładu karnego? w sądzie powiedziano, że zaraz po wpisaniu męża w system więzienny zostanie do ZK przesłany wniosek o dozór. czy można tego w jakikolwiek sposób uniknąć? co zrobić żeby to było szybko i bezboleśnie??

Po uprawomocnieniu się wyroku skazującego na karę bezwzględnego pozbawienia wolności, bądź po uprawomocnieniu się postanowienia Sądu o zarządzeniu wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej uprzednio z warunkowym zawieszeniem jej wykonania Sąd doręcza skazanemu wezwanie do stawiennictwa do Zakładu Karnego.

W wezwaniu Sąd określa:

• dzień, w którym skazany powinien się stawić do Zakładu Karnego

oraz

• Zakład Karny, do którego powinien się stawić skazany celem rozpoczęcia odbywania kary pozbawienia wolności

Gdy skazany nie stawi się w wyznaczonym terminie do wskazanego przez Sąd Zakładu Karnego, wówczas Dyrektor Zakładu Karnego zawiadamia o tym Sąd, a Sąd nakazuje doprowadzenie skazanego do Zakładu Karnego przez Policję.

Samo złożenie do Sądu Penitencjarnego wniosku o zezwolenie na odbycie kary pozbawienia wolności poza Zakładem Karnym – w systemie dozoru elektronicznego nie wstrzymuje wykonania kary pozbawienia wolności.

Co to oznacza dla skazanego, który złożył w Sądzie Penitencjarnym wniosek o zezwolenie na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego?

Skazany, który otrzymał wezwanie do stawienia się do Zakładu Karnego, ma obowiązek stawiennictwa w Zakładzie Karnym pod rygorem doprowadzenia do Zakładu Karnego przez Policję nawet jeśli złożył już w Sądzie Penitencjarnym wniosek o dozór elektroniczny.

Co więcej, nawet jeśli Sąd Penitencjarny wyznaczył już posiedzenie celem rozpoznania wniosku skazanego o dozór elektroniczny, lecz skazany otrzymał wezwanie do stawienia się w Zakładzie Karnym w terminie poprzedzającym to posiedzenie, wówczas również ma obowiązek stawiennictwa w Zakładzie Karnym.

Taka sytuacja jest niekorzystna dla skazanego ubiegającego się o zezwolenie Sądu na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. Z jednej strony skazany powinien stawić się do Zakładu Karnego w terminie określonym w wezwaniu pod rygorem doprowadzenia przez Policję, lecz z drugiej strony osadzenie skazanego w Zakładzie Karnym  komplikuje i przedłuża procedurę rozpoznania przez Sąd Penitencjarny jego wniosku o dozór elektroniczny.

Jak można temu zapobiec?

Zgodnie z treścią art. 9 § 4 Kodeksu karnego wykonawczego złożenie wniosku o wydanie postanowienia w postępowaniu wykonawczym nie wstrzymuje wykonania orzeczenia, którego wniosek dotyczy, chyba że sąd, w szczególnie uzasadnionych wypadkach, postanowi inaczej.

Wskazany przepis stanowi podstawę do złożenia wniosku o wstrzymanie wykonania kary pozbawienia wolności do czasu rozpoznania przez Sąd Penitencjarny wniosku o dozór elektroniczny. Wniosek ten należy złożyć w Sądzie, który prowadzi postępowanie wykonawcze w zakresie wymierzonej mu kary pozbawienia wolności, od razu po złożeniu w Sądzie Penitencjarnym wniosku o dozór elektroniczny. Do tego pisma – wniosku o wstrzymanie wykonania kary pozbawienia wolności należy dołączyć odpis wniosku o dozór elektroniczny złożonego do Sądu Penitencjarnego. Jeżeli Sąd Penitencjarny wyznaczył już termin posiedzenia celem rozpoznania wniosku o dozór elektroniczny, wówczas należy dołączyć do pisma także zawiadomienie o terminie tego posiedzenia.

W takim wypadku Sąd właściwy do wykonania kary pozbawienia wolności może wstrzymać działania zmierzające do osadzenia skazanego w Zakładzie Karnym, np. wstrzymać doręczenie skazanemu wezwania do stawienia się w Zakładzie Karnym lub odwołać nakaz doprowadzenia skazanego przez Policję do Zakładu Karnego.

Autor: Aplikant Adwokacki Michał Miller

Do napisania tego artykułu skłoniło mnie następujące zapytanie czytelniczki bloga: 

Witam. 
Chciałabym dowiedzieć się kilku rzeczy. Sama niezbyt dobrze znam się na prawie. Chodzi mi o sytuację bliskiej mi osoby. Owa osoba otrzymała wyrok 6 m-cy pozbawienia wolności i odwieszono jej poprzedni wyrok. Łączny czas odbycia kary w Zakładzie Karnym wyniósł 1 rok i 2 miesiące. Skazany odbył już karę 3 miesięcy. Czy jest więc szansa na uzyskanie dozoru elektronicznego? Czy jest jakiś inny sposób, aby osoba skazana nie musiała odbywać kary w Zakładzie ? Proszę o poradę. Z góry serdecznie dziękuję za odpowiedź.

W opisanej wyżej  sytuacji znajomy czytelniczki naszego bloga nie może ubiegać się o odbycie wymierzonych wobec niego kar pozbawienia wolności poza zakładem karnym – w systemie dozoru elektronicznego gdyż:

• znajomy czytelniczki bloga ma do odbycia więcej niż jedną karę pozbawienia wolności kolejno, a więc jedną po drugiej bez przerwy pomiędzy nimi

a jednocześnie

• suma kar pozbawienia wolności, jakie znajomy naszej czytelniczki ma do odbycia przekracza 1 rok pozbawienia wolności.

Skazanemu, o którym mowa w zapytaniu pozostaje zatem ubieganie się o warunkowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności po odbyciu 7 miesięcy pozbawienia wolności, a więc po odbyciu połowy sumy kar pozbawienia wolności wprowadzonych wobec niego kolejno do wykonania.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 i 4 ustawy o dozorze elektronicznym Sąd Penitencjarny może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego kary pozbawienia wolności, która nie przekracza 1 roku. Jeżeli skazanemu wymierzono kilka niepodlegajacych łączeniu kar pozbawienia wolności, które skazany ma odbyć kolejno, wówczas warunkiem uzyskania zezwolenia Sądu Penitencjarnego na odbycie ich w systemie dozoru elektronicznego jest to, by ich suma nie przekroczyła 1 roku.

Dokonując analizy przywołanego przepisu art.6 ust. 1 i 4  Ustawy o dozorze elektronicznym można wymienić 4 sytuacje, w których skazany może uzyskać zezwolenie Sądu Penitencjarnego na odbycie kary lub kar pozbawienia wolności poza zakładem karnym. Oto one:

• Skazany ma do odbycia tylko jedną karę pozbawienia wolności. W takim wypadku jej wysokość nie może przekroczyć 1 roku. Dla przykładu Jan Kowalski został skazany jednym wyrokiem skazującym za przestępstwo posiadania narkotyków na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jaj wykonania. To jedyny wyrok skazujący, jaki zapadł wobec Jana Kowalskiego. W takiej sytuacji Jan Kowalski może uzyskać zezwolenie Sadu Penitencjarnego na odbycie tej kary poza zakładem karnym.

• Wobec skazanego zapadło kilka wyroków skazujących na kary pozbawienia wolności. Sąd z urzędu albo na wniosek skazanego wydał wyrok łączny, w którym połączył kary pozbawienia wolności orzeczone wobec skazanego kilkoma wyrokami i wymierzył mu jedną karę – karę łączną. Wówczas wysokość kary łącznej nie może przekroczyć 1 roku pozbawienia wolności. Dla przykładu Jan Kowalski został skazany dwoma prawomocnymi wyrokami – wyrokiem Sądu Rejonowego w Miechowie za przestępstwo posiadania narkotyków na karę 5 miesięcy bezwzględnego pozbawienia wolności oraz wyrokiem Sądu Rejonowego w Piasecznie za przestępstwo prowadzenia samochodu w stanie nietrzeźwości na karę 1 roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności. Na wniosek skazanego Sąd Rejonowy w Piasecznie wydał wobec Jana Kowalskiego wyrok łączny, w którym połączył obydwa wyroki skazujące i wymierzył Janowi Kowalskiemu karę łączną 1 roku pozbawienia wolności. W takim wypadku Jan Kowalski może złożyć do Sądu Penitencjarnego w Warszawie wniosek o zezwolenie na odbycie kary łącznej 1 roku pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego.

• Wobec skazanego zapadło kilka wyroków skazujących na kary pozbawienia wolności. Nie zostały one połączone w jedną karę łączną, tzn. wobec skazanego Sąd nie wydał wyroku łącznego. Jeśli skazany ma do odbycia orzeczone wobec niego kary pozbawienia wolności kolejno, bez przerwy, wówczas ich suma nie może przekraczać 1 roku pozbawienia wolności.  Dla przykładu Jan Kowalski został skazany dwoma prawomocnymi wyrokami – wyrokiem Sądu Rejonowego w Pszczynie za przestępstwo posiadania narkotyków na karę 5 miesięcy bezwzględnego pozbawienia wolności oraz wyrokiem Sądu Rejonowego w Piasecznie za przestępstwo prowadzenia samochodu w stanie nietrzeźwości na karę 1 roku pozbawienia wolności. Kary te nie zostały połączone w jedną karę łączną w ramach wyroku łącznego Sąd wezwał Jana Kowalskiego do stawiennictwa w Zakładzie Karnym w Strzelinie w dniu 29.01.2014r. celem odbycia obydwu kar pozbawienia wolności. Janowi Kowalskiemu Sąd prowadził zatem do wykonania kolejno, bez przerwy dwie kary pozbawienia wolności, których suma przekracza 1 rok pozbawienia wolności. W takim wypadku Jan Kowalski nie może odbyć wymierzonych wobec niego i wprowadzonych do wykonania kar pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. Gdyby suma tych kar pozbawienia wolności wynosiła 1 rok lub mniej, wówczas Jan Kowalski mógłby wnieść o odbycie obydwu kar pozbawienia wolności w ramach dozoru elektronicznego.

• Wobec skazanego zapadło kilka wyroków skazujących na kary pozbawienia wolności. Nie zostały one połączone w jedną karę łączną, tzn. wobec skazanego Sąd nie wydał wyroku łącznego. Jeśli skazany nie odbywa tych kar kolejno, a więc jeśli pomiędzy wykonaniem wymierzonych skazanemu kar byłaby jakakolwiek przerwa lub skazanemu udałoby się odbyć pierwszą karę przed rozpoczęciem odbywania drugiej kary, to w takiej sytuacji każda kara liczy się oddzielnie.  Każda z tych kar pozbawienia wolności może zostać odbyta przez skazanego w systemie dozoru elektronicznego, jeśli nie przekracza 1 roku. Dla przykładu Jan  Kowalski został skazany dwoma prawomocnymi wyrokami – wyrokiem Sądu Rejonowego w Pszczynie za przestępstwo posiadania narkotyków na karę 5 miesięcy bezwzględnego pozbawienia wolności oraz wyrokiem Sądu Rejonowego w Piasecznie za przestępstwo prowadzenia samochodu w stanie nietrzeźwości na karę 1 roku pozbawienia wolności. Sąd wezwał Jana Kowalskiego do stawiennictwa w Zakładzie Karnym w Strzelinie w dniu 29.01.2014r. celem odbycia kary 5 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Pszczynie  Po 3 miesiącach osadzenia w Zakładzie Karnym Sąd Penitencjarny udzielił Janowi Kowalskiemu warunkowego zwolnienia z reszty kary pozbawienia wolności. Tuż po opuszczeniu Zakładu Karnego Jan Kowalski został wezwany do stawiennictwa do Zakładu Karnego celem odbycia kolejnej kary – 1 roku pozbawienia wolności. W takiej sytuacji Jan Kowalski może uzyskać zezwolenie Sądu Penitencjarnego na odbycie tej kary w systemie dozoru elektronicznego. 

 Autor: Aplikant Adwokacki Michał Miller

Do napisania tego artykułu skłoniło mnie następujące zapytanie czytelnika bloga:

Witam, 
chciałabym się dowiedzieć jak długo może trwać jeszcze rozpatrzenie wniosku o opaskę elektroniczną? Wniosek został złożony 7 marca 2014 r., w dalszym ciągu nic nie wiadomo poza tym 8.04.2014r z rana przyjechała policja i mieli nakaz zabrać oskarżoną do aresztu karnego. Nie mam na ten moment żadnych informacji, nie wiem gdzie mam się dowiadywać . Z góry proszę o jakąś poradę dziękuję.

Zgodnie z art. 40 ust. 5 ustawy o dozorze elektronicznym wniosek skazanego o udzielenie zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym – w trybie dozoru elektronicznego powinien zostać rozpoznany przez Sąd Penitencjarny w ciągu dwóch tygodni od jego złożenia w Sądzie. 

Zilustruję to na przykładzie: Jan Kowalski został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy Żoliborza w Warszawie z dnia 05.01.2014r. za przestępstwo złamania zakazu sądowego prowadzenia pojazdów mechanicznych z art.244 k.k. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności. Wyrok uprawomocnił się z dniem 13.01.2014r. W dniu 15.01.2014r. Jan Kowalski złożył na biurze podawczym Sądu Penitencjarnego, w tym wypadku Sądu Okręgowego w Warszawie wniosek o udzielenie zgody na odbycie orzeczonej kary 8 miesięcy pozbawienia wolności poza zakładem karnym – w systemie dozoru elektronicznego. Sąd Penitencjarny powinien wyznaczyć posiedzenie celem rozpoznania wniosku skazanego o dozór elektroniczny w terminie 2 tygodni od daty złożenia go w Sądzie, a więc w ciągu 2 tygodni od dnia 15.01.2014r. W przypadku Jana Kowalskiego Sąd powinien wyznaczyć posiedzenie celem rozpoznania wniosku skazanego o dozór elektroniczny do 29.01.2014r.

W praktyce Sądy Penitencjarne rzadko dotrzymują określonego w art.40 ust. 5 Ustawy o dozorze elektronicznym terminu 2 tygodni na rozpoznanie wniosku o udzielenie zgody na odbycie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym.  Z mojego zawodowego doświadczenia wynika, że od złożenia wniosku o dozór elektroniczny do jego rozpoznania przez Sąd mija zazwyczaj 1 miesiąc.  Spotykałem się jednak z przypadkami, gdy Sądy wyznaczały termin posiedzenia w przedmiocie wniosku o dozór elektroniczny po upływie 2, a nawet 3  miesięcy od daty wpływu wniosku.

Jeśli w ciągu 2 tygodni od złożeniu wniosku o dozór elektroniczny Sąd nie wyznaczy posiedzenia celem jego rozpoznania, wówczas należy złożyć w Sądzie pismo – wniosek o pilne wyznaczenie terminu posiedzenia. W piśmie o pilne rozpoznanie sprawy należy wskazać na określony przez ustawodawcę termin 2 tygodni na wyznaczenie posiedzenia w przedmiocie wniosku o dozór elektroniczny, a ponadto przedstawić argumenty przemawiające za jak najszybszym udzieleniem skazanemu zgody na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego.

Przed złożeniem w Sądzie wniosku o dozór elektroniczny należy  skrupulatnie sprawdzić, czy spełnia wszystkie wymogi formalne. Jest to o tyle ważne, że w razie jakiegokolwiek braku formalnego wniosku o dozór elektroniczny Sąd penitencjarny wzywa skazanego do jego uzupełnienia  w terminie 7 dni pod rygorem zwrotu wniosku. W takim wypadku termin 2 tygodni na rozpoznanie wniosku o dozór elektroniczny jest liczony od daty uzupełnienia braku formalnego wniosku. Oznacza to dla skazanego, ubiegającego się o odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego opóźnienie w rozpoznaniu wniosku o około 3-4 tygodnie czasu.

Kolejnym zagadnieniem poruszonym w komentowanym zapytaniu czytelnika bloga jest wezwanie skazanego ubiegającego się o dozór elektroniczny do stawiennictwa w Zakładzie Karnym przed rozpoznaniem przez Sąd wniosku o dozór elektroniczny. Jest o na tyle poważny problem, że poświecę mu jeden z kolejnych artykułów.  W tym wpisie skrótowo opiszę, na czym polega problem.

Po uprawomocnieniu się wyroku skazującego na karę bezwzględnego pozbawienia wolności lub postanowienia o zarządzeniu wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej wcześniej z warunkowym zawieszeniem jej wykonania Sąd wydaje i doręcza skazanemu nakaz stawiennictwa do zakładu karnego. W nakazie tym jest określona data, w której należy się stawić do Zakładu Karnego. W przypadku gdy skazany nie stawi się w wyznaczonym terminie do Zakładu Karnego, wówczas Dyrektor Zakładu Karnego zawiadamia Sąd, że skazany się nie stawił, a Sąd nakazuje doprowadzenie skazanego do Zakładu Karnego przez Policję. W praktyce trwa to ok. 1 miesiąca od upływu terminu wskazanego w nakazie stawiennictwa, ale okres ten może być krótszy.

Złożenie przez skazanego na kare pozbawienia wolności wniosku o odbycie tej kary w systemie dozoru elektronicznego nie wstrzymuje wykonania kary pozbawienia wolności. Tak więc jeżeli upłynął już termin określony w nakazie stawiennictwa do Zakładu Karnego, to nawet jeżeli Sąd wyznaczył już termin posiedzenia w sprawie rozpatrzenia wniosku o dozór elektroniczny, to Policja może w każdej chwili przyjść i przetransportować skazanego do zakładu karnego.

Na koniec tego artykułu odpowiem na pytanie czytelniczki bloga dotyczące uzyskania informacji o stanie sprawy z wniosku skazanego o dozór elektroniczny. Informacje na temat aktualnego stanu sprawy z wniosku skazanego o odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego można uzyskać dzwoniąc do Sądu Okręgowego, w którym został złożony wniosek o dozór. Po podaniu nazwiska skazanego, a często również imienia jego ojca można uzyskać sygnaturę akt sprawy oraz informacje czy został wyznaczony termin posiedzenia, czy wszystkie dokumenty zostały skompletowane, czy wskazany lokal nadaje się do odbywania w nim dozoru elektronicznego. Tak więc, w większości przypadków do uzyskania podstawowych informacji o stanie sprawy z wniosku skazanego o dozór elektroniczny wystarczy telefon do Sądu Penitencjarnego, bez konieczności osobistej wizyty w Sądzie.

Autor: Aplikant Adwokacki Michał Miller

W artykule zatytułowanym „Im więcej obowiązków, tym większa szansa na dozór elektroniczny” Adwokat Mariusz Stelmaszczyk wskazał, że podstawowym błędem  popełnianym przez skazanych ubiegających się o odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jest ograniczenie się do wnioskowania o wykonanie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym – bez wskazania obowiązków, jakie skazani chcą w tym czasie na siebie przyjąć.

Warto pamiętać, że zgodnie z art. 8 ust. 2 Ustawy o dozorze elektronicznym, Sąd Penitencjarny może nałożyć na skazanego ubiegającego się o dozór elektroniczny obowiązki określone w art. 72 k.k., a wiec takie same jak w przypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności, np. obowiązek wykonywania pracy zarobkowej lub kontynuowania nauki.

To sam skazany, we wniosku do Sądu Penitencjarnego o zezwolenie na odbycie kary pozbawienia wolności , powinien wskazać obowiązki, jakie chce realizować w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności poza Zakładem Karnym.

Jednym z obowiązków, jakie Sąd Penitencjarny może nałożyć na skazanego ubiegającego się o odbycie kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego jest przewidziany w art. 72 par. 1 pkt 4 k.k. obowiązek  wykonywania pracy zarobkowej, nauki lub przygotowania się do zawodu.

O nałożenie obowiązku wykonywania pracy zarobkowej powinni wnioskować ci skazani, którzy albo już pracują albo mają możliwość podjęcia pracy. Warto pamiętać, by do wniosku o dozór elektroniczny dołączyć dokument potwierdzający fakt wykonywania pracy (np. umowę o pracę, umowę zlecenia czy umowę o dzieło), albo możliwość podjęcia zatrudnienia (np. oświadczenie przyszłego pracodawcy o zamiarze zatrudnienia skazanego).

O nałożenie obowiązku nauki w trakcie dozoru elektronicznego powinni wnioskować Ci skazani, którzy aktualnie się uczą, albo planują rozpocząć naukę. Warto dołączyć do wniosku o dozór elektroniczny dokument potwierdzający naukę w szkole (np. legitymację szkolną lub zaświadczenie ze szkoły) albo fakt przyjęcia, zapisania się do szkoły.

Przestrzegam przed proponowaniem we wniosku o dozór elektroniczny nałożenia obowiązków, których skazany nie może lub nie ma zamiaru wykonać. Spowoduje to uchylenie zezwolenia na wykonanie kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego i osadzenie skazanego w zakładzie karnym.

Autor: Aplikant Adwokacki Michał Miller 

W jednym z poprzednich artykułów zatytułowanym „Im więcej obowiązków, tym większa szansa na dozór elektroniczny” Adwokat Mariusz Stelmaszczyk wskazał na podstawowy błąd popełniany przez skazanych ubiegających się o odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jakim  jest ograniczenie się do wnioskowania o wykonanie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym – bez wskazania obowiązków, jakie skazani chcą w tym czasie na siebie przyjąć.

Tymczasem, zgodnie z art. 8 ust. 2 Ustawy o dozorze elektronicznym, Sąd Penitencjarny może nałożyć na skazanego ubiegającego się o dozór elektroniczny obowiązki określone w art. 72 k.k., a wiec takie same jak w przypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności,  w tym obowiązek łożenia na utrzymanie osoby najbliższej dla skazanego, np. małoletniego dziecka.

To sam skazany, we wniosku do Sądu Penitencjarnego o zezwolenie na odbycie kary pozbawienia wolności  w systemie dozoru elektronicznego, powinien wskazać obowiązki, jakie chce realizować w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności poza Zakładem Karnym.

Jednym z obowiązków, jakie Sąd Penitencjarny może nałożyć na skazanego ubiegającego się o odbycie kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego jest przewidziany w art. 72 par. 1 pkt 3 k.k. obowiązek  wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby.

O nałożenie obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, mogą wnioskować ci skazani, którzy posiadają na swoim utrzymaniu inne osoby, najczęściej chodzi tu o małoletnie dzieci.

Aby jednak Twoja propozycja wpłynęła pozytywnie na ocenę wniosku o dozór elektroniczny przez Sąd, należy wykazać w jaki sposób zmieni się sytuacja osoby będącej na Twoim utrzymaniu w razie osadzenia Cię w zakładzie karnym. Propozycję nałożenia obowiązku łożenia na utrzymanie np. małoletniego syna warto połączyć z obowiązkiem wykonywania pracy zarobkowej, co dodatkowo uwiarygodni szczerość  zamiarów skazanego i możliwość ich realizacji.

Nie wystarczy wskazać, że chcesz aby Sąd nałożył na Ciebie obowiązek łożenia na utrzymanie innej osoby. W ten sposób pokazujesz Sądowi jedynie to, że w zamian za udzielenie zgody na odbywanie kary w ramach dozoru elektronicznego jesteś skłonny ponieść dodatkową dolegliwość. Jest to za mało przekonywujące, by Sąd pozytywnie rozpatrzył Twój  wniosek.

Dla przykładu: jeżeli o dozór elektroniczny ubiega się mężczyzna, posiadający małoletnie dziecko, na które płaci alimenty, wówczas powinien wskazać, jakie konsekwencje dla dziecka i jego matki pociągnie za sobą osadzenie go w zakładzie karnym. W trakcie pobytu w zakładzie karnym, nie będzie miał możliwości wykonywania pracy zarobkowej. W konsekwencji skazany w zakładzie karnym będzie bezproduktywnie siedział w celi, podczas gdy jego dziecku będzie brakować środków do życia. Natomiast nałożenie na niego obowiązku łożenia na utrzymanie dziecka wraz z obowiązkiem wykonywania pracy zarobkowej pozwoli mu produktywnie spędzić czas odbywania kary w ramach dozoru elektronicznego. Większość czasu, który będzie mógł spędzać poza miejscem odbywania kary przeznaczy na wykonywanie pracy, by płacić alimenty na dziecko. Skazany będzie ciężko pracował, gdyż w przypadku niewypełnienia deklarowanych obowiązków Sąd może odwołać dozór i skierować go do zakładu karnego. Jest to dla Sądu bardzo poważny argument przemawiający za pozytywnym rozpatrzeniem wniosku o dozór elektroniczny.

Odpowiednie dobranie zaproponowanych we wniosku o dozór elektroniczny obowiązków, może zadecydować o pozytywnym jego rozpatrzeniu. Należy jednak pamiętać by nie kierować się tutaj zasadą „im więcej tym lepiej”, gdyż zaproponowane we wniosku obowiązki powinny mieć związek z popełnionym przestępstwem lub służyć wsparciu i uzupełnieniu procesu resocjalizacji skazanego, a nie stanowić jedynie dodatkowego obciążenia podczas odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego.  

Autor: Aplikant Adwokacki Michał Miller

Do napisania tego artykułu zainspirowało mnie pytanie zadane przez jedną z czytelniczek bloga:

„Chciałabym się dopytać, ponieważ nigdzie nie odszukałam takiej informacji, czy osoba, która nie ma stałego miejsca zamieszkania, jest osobą bezdomną może starać się o odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego w schronisku dla bezdomnych, hostelu lub tego typu miejscach ?”

Jest to bardzo ciekawe zagadnienie, które nie zostało dotąd jednoznacznie wyjaśnione w ustawie o dozorze elektronicznym ani w dotyczącej jej literaturze.

Zgodnie z art. 6 ustawy o dozorze elektronicznym: „Sąd penitencjarny może udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności nieprzekraczającej jednego roku w systemie dozoru elektronicznego skazanemu na taką karę, posiadającemu określone miejsce stałego pobytu oraz zgodę osób pełnoletnich wspólnie z nim zamieszkujących ,jeżeli jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary oraz jeżeli względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą jego osadzenia w zakładzie karnym, a udzieleniu takiego zezwolenia nie stoją na przeszkodzie warunki mieszkaniowe skazanego umożliwiające funkcjonowanie systemu dozoru elektronicznego, a także możliwości techniczno-organizacyjne wykonywania tego dozoru przez upoważniony podmiot dozorujący, zwane dalej „warunkami technicznymi”. 

Przytoczony przepis art.6 Ustawy o dozorze elektronicznym nakłada na skazanych ubiegających się o o odbycie kary pozbawienia wolności poza Zakładem Karnym wymóg posiadania stałego miejsca pobytu, a nie prawa własności lub innego tytułu prawnego do lokalu – miejsca wykonywania dozoru elektronicznego. Zgodnie z art. 8.1 ustawy o dozorze elektronicznym podstawowym obowiązkiem skazanego odbywającego karę w systemie dozoru elektronicznego jest pozostawanie we wskazanym przez sąd penitencjarny miejscu (miejscu pobytu lub innym wskazanym miejscu) w wyznaczonym czasie.  Tego miejsca dotyczyć będzie także zainstalowanie elektronicznego urządzenia rejestrującego, jak również czynności materialno-techniczne upoważnionego podmiotu rejestrującego lub podmiotu prowadzącego centralę monitorowania.

Decydujące znaczenie ma w tym przypadku trwałość przebywania w danym miejscu. Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 14 lutego 2008 r., sygn. akt III SA/Lu 574/07: „Miejsce stałego pobytu osoby to miejsce, w którym osoba ta realizuje swoje podstawowe funkcje życiowe. O kwalifikacji pobytu nie decyduje oświadczenie osoby meldowanej, lecz okoliczności faktyczne wskazujące na rzeczywisty zamiar osoby, której obowiązek meldunkowy dotyczy, tj. miejsce skoncentrowania najważniejszych spraw życiowych, częstotliwość pobytu w miejscu stałego zameldowania wraz z powodami, dla których tam bywa. O takiej kwalifikacji pobytu przesądza możliwość ustalenia, że osoba tam mieszka, nocuje, przygotowuje i spożywa posiłki, przyjmuje wizyty członków rodziny lub znajomych, utrzymuje chociażby okazjonalne kontakty z sąsiadami, przyjmuje i nadaje korespondencję.”

W praktyce dla Sądu Penitencjarnego ważne jest uzyskanie pewności, że skazany będzie mógł przebywać w określonym miejscu przez cały okres odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego. W mojej opinii, jeżeli istnieje możliwość uzyskania takiego zapewnienia od schroniska dla bezdomnych, hostelu lub placówki Monaru, to miejsce to jak najbardziej kwalifikuje się do odbywania w nim kary w systemie dozoru elektronicznego.

Kolejnym warunkiem wynikającym z art. 6 ustawy o dozorze elektronicznym jest uzyskanie zgody wszystkich pełnoletnich osób, które również zamieszkują  miejscu wykonywania dozoru elektronicznego. Zarówno w przypadku schroniska dla bezdomnych jak i hostelu w ramach jednego pomieszczenia zamieszkuje wiele osób. Duża część z nich zamieszkuje chwilowo, przez co skład wspólnie zamieszkujących osób ulega ciągłym zmianom, co może stanowić dla Sądu poważny problem.

Podsumowując, moim zdaniem hostel, schronisko dla bezdomnych, placówka Monaru mogą zostać zaakceptowane przez Sąd jako miejsce odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. Konieczne byłoby jednak uzyskanie przez skazanego zaświadczenia od właściciela hostelu lub schroniska czy też kierownika placówki Monaru o możliwości zamieszkiwania tam skazanego przez cały okres odbywania kary w trybie dozoru elektronicznego.

Autor: Aplikant Adwokacki Michał Miller

W jednym z poprzednich artykułów zatytułowanym „Im więcej obowiązków, tym większa szansa na dozór elektroniczny” Adwokat Mariusz Stelmaszczyk wskazał na podstawowy błąd popełniany przez skazanych ubiegających się o odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jakim  jest ograniczenie się do wnioskowania o wykonanie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym – bez wskazania obowiązków, jakie skazani chcą w tym czasie na siebie przyjąć.

Tymczasem, zgodnie z art. 8 ust. 2 Ustawy o dozorze elektronicznym, Sąd Penitencjarny może nałożyć na skazanego ubiegającego się o dozór elektroniczny obowiązki określone w art. 72 k.k., a wiec takie same jak w przypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności.

To sam skazany, we wniosku do Sądu Penitencjarnego o zezwolenie na odbycie kary pozbawienia wolności , powinien wskazać obowiązki, jakie chce realizować w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności poza Zakładem Karnym.

Jednym z obowiązków, jakie Sąd Penitencjarny może nałożyć na skazanego ubiegającego się o odbycie kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego jest przewidziany w art. 72 par.1 pkt 6 k.k. obowiązek poddania się leczeniu uzależnienia od alkoholu albo środków odurzających.

O nałożenie obowiązku poddania się terapii uzależnienia od alkoholu lub narkotyków w trakcie dozoru elektronicznego powinni wnioskować Ci,którzy zostali skazani za przestępstwo popełnione w związku z zażywaniem narkotyków lub nadużywaniem alkoholu, a więc dla przykładu:

• osoby skazane za przestępstwo prowadzenia samochodu pod wpływem alkoholu, które dopuściły się tego czynu w związku z nadużywaniem alkoholu

• osoby skazane za przestępstwo z Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, a więc np. posiadanie, udzielanie, sprzedaż narkotyków czy uprawę konopi innych  niż włókniste, jeżeli dopuściły się jednego z tych przestępstw w związku z uzależnieniem od narkotyków

• osoby skazane za dowolne przestępstwo, np. kradzież, paserstwo, oszustwo, groźby karalne, pobicie i inne, jeśli popełniły je w związku z nadużywaniem alkoholu lub zażywaniem środków odurzających – chodzi tu np. o osobę uzależnioną od narkotyków, która popełniła przestępstwo kradzieży, by w ten sposób zdobyć pieniądze na zakup środków odurzających

Pozytywne rozpatrzenie wniosku skazanego o dozór elektroniczny zależy od przekonania Sędziego Penitencjarnego, że odbycie orzeczonej kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym przyniesie wobec niego lepszy skutek wychowawczy niż osadzenie go w zakładzie karnym. Dla przykładu: w przypadku skazania na karę krótkoterminową do  1 roku pozbawienia wolności, możliwości odbycia przez skazanych terapii uzależnienia od alkoholu w zakładzie karnym są bardzo ograniczone z uwagi na długi okres oczekiwania na wolne miejsce na terapii. Tymczasem poza zakładem karnym skazany może od razu podjąć terapię np. dla osób uzależnionych od alkoholu.

W przypadku gdy osoba skazana za jazdę pod wpływem alkoholu, zaproponuje Sądowi nałożenie na nią obowiązku powstrzymywania się od nadużywania alkoholu i poddania się leczeniu dla osób z problemami alkoholowymi, pokazuje w ten sposób Sądowi że jest świadoma swoich problemów, zrozumiała popełnione przez siebie błędy i ma zamiar dołożyć wszelkich starań, by błędy te się już więcej nie powtórzyły. Dla Sądu jest to dowód, że skazany chce aktywnie uczestniczyć w procesie resocjalizacji, przez co  znacznie zwiększa swoją szansę na pozytywne rozpatrzenie wniosku o dozór elektroniczny.

By propozycja była dla Sądu  bardziej przekonująca, przed złożeniem wniosku o dozór elektroniczny warto zwrócić się pisemnie do odpowiedniej placówki z zapytaniem o dostępność miejsc na organizowanej przez nich terapii oraz jakie warunki należy spełnić by do terapii dołączyć. Kopię tego zapytania wraz z udzieloną przez placówkę odpowiedzią należy dołączyć do wniosku o dozór elektroniczny, co pokaże Sądowi, że propozycja skazanego jest poważna, a nie stanowi jedynie pustego argumentu na poparcie wniosku.

Odpowiednie dobranie zaproponowanych we wniosku o dozór elektroniczny obowiązków może zadecydować o pozytywnym jego rozpatrzeniu. Należy jednak pamiętać by nie kierować się tutaj zasadą „im więcej tym lepiej”, gdyż zaproponowane we wniosku obowiązki powinny mieć związek z popełnionym przestępstwem i służyć wsparciu i uzupełnieniu procesu resocjalizacji, a nie stanowić jedynie dodatkowego obciążenia podczas odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego.

Autor: Aplikant Adwokacki Michał Miller