Dozór elektroniczny – poradnik prawny

Do napisania tego artykułu skłoniło mnie następujące zapytanie czytelnika bloga:

Witam, Cała procedura dozoru u mojego męża zaczęła się 1 października, wtedy ZK wystąpił z wnioskiem. Dokumenty do Sądu trafiły 8 października. W przeciągu dwóch tygodni były sprawdzone warunki techniczne i wywiad kuratora!!! Dziś jest już 11 listopad i nadal nic nie wiemy o terminie wokandy! Ile czasu jest maksymalnie na wyznaczenie terminu?

Zgodnie z art. 40 ust. 5 Ustawy o dozorze elektronicznym Sąd Penitencjarny powinien rozpoznać wniosek o udzielenie zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego w terminie 14 dni od daty wpływu wniosku do Sądu.

Jeżeli Sąd Penitencjarny nie uwzględni Twojego wniosku, to zgodnie z art.53 w zw. z art.52 ust.2 Ustawy o dozorze elektronicznym na postanowienie Sądu Penitencjarnego o oddaleniu wniosku o dozór elektroniczny przysługuje środek zaskarżenia – zażalenie, które powinno zostać rozpoznane w ciągu 7 dni od wpływu zażalenia do Sądu

Jak na polskie standardy, ustawa o dozorze elektronicznym wprowadziła wręcz ekspresowe tempo rozpoznawania przez Sądy wniosków o dozór elektroniczny oraz zażaleń na odmowę ich uwzględnienia.

Opóźnienie w rozpoznaniu wniosku o dozór elektroniczny ma najczęściej miejsce w dwóch przypadkach:

• składane przez skazanych wnioski o dozór elektroniczny są dotknięte błędami i brakami formalnymi, które wymagają uzupełnienia przed skierowaniem sprawy  na wokandę

• Sądy Penitencjarne nie wywiązują się z zakreślonego w ustawie  terminu 14 dni na wyznaczenie posiedzenia celem rozpoznania wniosku o dozór elektroniczny. 

Aby przyspieszyć rozpoznanie przez Sąd Penitencjarny Twojego wniosku o zezwolenie na odbycie kary w trybie dozoru elektronicznego, pamiętaj o kilku wskazówkach, które szerzej opisałem w artykule http://dozorelektroniczny.com.pl/termin-rozpoznania-wniosku-o-dozor-elektroniczny/ :

• złóż wniosek o dozór elektroniczny na biurze podawczym Sądu Penitencjarnego, zamiast wysyłać go pocztą. Dzięki temu już następnego dnia, a najpóźniej w ciągu 2 dni po złożeniu wniosku trafi on na biurko Sędziego Penitencjarnego

• we wniosku o dozór elektroniczny wskaż telefon kontaktowy, dzięki temu prostemu zabiegowi Sąd Penitencjarny zawiadomi Cię telefonicznie o terminie i miejscu  posiedzenia. Sąd nie będzie musiał wysyłać Ci zawiadomienia o terminie posiedzenia pocztą, co znacznie przyspieszy wyznaczenie posiedzenia

• podpisz się własnoręcznie (pełnym imieniem i nazwiskiem) pod wnioskiem o dozór elektroniczny. Częstym błędem osób ubiegających się o odbycie kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego jest podpisanie wniosku imieniem i nazwiskiem komputerowo, a nie własnoręcznie. Jest to brak formalny wniosku, a więc Sąd wezwie Cię do jego uzupełnienia poprzez złożenie pod wnioskiem własnoręcznego podpisu, a to z kolei opóźni rozpoznanie Twojego wniosku

• wskaż we wniosku od dozór elektroniczny prawomocny wyrok skazujący Cię na karę pozbawienia wolności, którą chcesz odbyć w trybie dozoru elektronicznego, najłatwiej Ci będzie dołączyć do wniosku kopię tego wyroku. Jeśli jej nie masz, wówczas wskaż nazwę Sądu, który wydał wyrok skazujący, datę jego wydania, jego sygnaturę oraz wskaż na jaką karę zostałeś skazany

• do wniosku o dozór elektroniczny dołącz harmonogram wykonania kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego. Chodzi tu o rozpisanie godzin na dobę „od….. do” w poszczególnych dniach tygodnia, w których będziesz przebywał poza miejscem zamieszkania ( poza miejscem wykonywania dozoru)

• dołącz do wniosku pisemną  zgodę osób dorosłych, wspólnie zamieszkujących z Tobą w miejscu wykonywania dozoru elektronicznego

W tym artykule opisze również, co można zrobić by „skłonić” Sąd Penitencjarny do szybszego rozpoznania wniosku o dozór elektroniczny w czasie zbliżonym do ustawowego terminu 14 dni liczonych od daty wpływu wniosku do Sądu?

Problem polega na tym, że wskazany w Ustawie o dozorze elektronicznym termin 14 dni ma charakter instrukcyjny, a więc  jego przekroczenie przez Sąd nie wywołuje żadnych konsekwencji procesowych. Nie oznacza to jednak, że osoba,  która wnioskuje o zezwolenie na wykonanie kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego musi bezczynnie czekać na działania Sądu.

Co zatem można zrobić, by przyspieszyć rozpoznanie przez Sąd wniosku o dozór elektroniczny:

• do wniosku o dozór elektroniczny dołącz pismo, zatytułowane „prośba o pilne wyznaczenie terminu posiedzenia w przedmiocie wniosku o dozór elektroniczny” W tym piśmie zwróć uwagę Sądu na zakreślony w ustawie termin 14 dni na rozpoznanie Twojego wniosku, a ponadto wskaż argumenty, dla których zwolnienie Cię z Zakładu Karnego jest tak istotne. Dla przykładu, jeśli wykonujesz pracę, wskaż na zagrożenie jej utraty w razie osadzenia Cię w Zakładzie Karnym. Jeżeli opiekujesz się chorym członkiem rodziny wskaż na konieczność zapewnienia tej osobie ciągłej opieki.

• ponawiaj pisma – prośby o pilne wyznaczenie posiedzenia w przedmiocie Twojego wniosku o dozór elektroniczny co kilka dni. Pamiętaj, by te pisma były uprzejme. Nie zarzucaj w nich Sędziemu przewlekłości czy też opieszałości w rozpoznaniu Twojego wniosku. Nie chcesz przecież zrazić do Siebie Sędziego. Skoncentruj się na przedstawieniu okoliczności, dla których uzasadnione jest pilne rozpoznanie Twojego wniosku o dozór elektroniczny. Po otrzymaniu 1-2 takich pism Sędzia Penitencjarny dostrzeże Twoją determinację i wyznaczy termin posiedzenia.

Za popełnione po raz pierwszy przestępstwo prowadzenia samochodu, nawet pod znacznym wpływem alkoholu z art.178a par. 1 k.k., Sądy zazwyczaj orzekają kary od 6 miesięcy do 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania na okres od 2 do 5 lat próby. 

Za ponowne popełnienie przestępstwa prowadzenia samochodu w stanie nietrzeźwości z art.178a par 4 k.k. Prokuratorzy żądają wymierzenia oskarżonemu kary nie przekraczającej 1 roku pozbawienia wolności, ale bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, a Sady często takie właśnie kary – bezwzględnego pozbawienia wolności orzekają.

Podsumowując:

Za popełnienie po raz pierwszy przestępstwa prowadzenia samochodu w stanie nietrzeźwości nie grozi Ci kara bezwzględnego pozbawienia wolności, tj. bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. Sąd prawdopodobnie wymierzy Ci karę kilku miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie zawiesi na okres próby.

Jeżeli ponownie popełnisz przestępstwo prowadzenia samochodu w stanie nietrzeźwości, wówczas:

• zostaniesz oskarżony o przestępstwo z art.178a par. 4 k.k.(ponowne prowadzenie samochodu w stanie nietrzeźwości), za które realnie grozi Ci kara od kilku miesięcy do 1 roku pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania

a ponadto

• Sąd zarządzi wobec Ciebie wykonanie, tj. odwiesi Ci karę pozbawienia wolności orzeczoną za popełnione wcześniej przestępstwo prowadzenia samochodu pod wpływem alkoholu

Popełniając ponownie przestępstwo prowadzenia samochodu po pijanemu wpakujesz się w nie lada problemy, które mogą doprowadzić Cię do osadzenia w Zakładzie Karnym.

W tym artykule opiszę, co zrobić, gdy znalazłeś więc właśnie w takiej sytuacji, a więc, gdy: 

• Sąd wymierzył Ci karę bezwzględnego pozbawienia wolności, tj. bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za popełnione ponownie przestepstwo prowadzenia samochodu pod wpływem alkoholu z aart.178a par.4 k.k.

lub

• Sąd odwiesił Ci, a więc  zarządził wobec Ciebie wykonanie  kary pozbawienia wolności za przestępstwo prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości orzeczonej wcześniej z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

W takiej sytuacji Twoją jedyną szansą na uniknięcie osadzenia w Zakładzie Karnym jest odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. 

Wykonanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego oznacza jej odbycie poza Zakładem karnym, najczęściej w miejscu Twojego zamieszkania, z możliwością opuszczania tego miejsca do 12 godzin na dobę.

Wykonanie kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego pozwala Ci  na jej odbycie w domu, bez rozłąki z rodziną, z zachowaniem możliwości wykonywania pracy, prowadzenia działalności gospodarczej, kontynuowania nauki czy sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny.

Podstawowym warunkiem odbycia kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jest długość kary pozbawienia wolności orzeczonej prawomocnym wyrokiem skazującym, która nie może przekraczać 1 roku.  W sytuacji, gdy masz do odbycia więcej niż jedną karę pozbawienia wolności, ich suma nie może przekraczać jednego roku pozbawienia wolności. Osoby skazane za popełnienie przestępstwa prowadzenia samochodu pod wpływem alkoholu w większości spełniają ten warunek. Z mojego zawodowego doświadczenia wynika, że kary pozbawienia wolności orzekane za to przestępstwo nie przekraczają zazwyczaj 1 roku.

O odbycie kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego najlepiej starać się jak najszybciej po prawomocnym wyroku skazującym na karę bezwzględnego pozbawienia wolności lub po prawomocnym postanowieniu Sądu o zarządzeniu wykonania (odwieszeniu) kary pozbawienia wolności. Jeżeli przegapiłeś ten moment, pamiętaj, że możesz starać się o dozór elektroniczny również po osadzeniu w Zakładzie Karnym.

Jeśli chcesz odbyć karę pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego, powinieneś złożyć do Sądu Penitencjarnego (Sądu Okręgowego) właściwego dla miejsca Twojego zamieszkania lub osadzenia w Zakładzie Karnym wniosek o zezwolenie na odbycie kary pozbawienia wolności poza Zakładem Karnym. Sąd powinien rozpoznać Twój wniosek w ciągu 14 dni od jego wpływu do Sądu, choć w praktyce trwa to zazwyczaj 1 miesiąc. 

Pamiętaj jednak, że jak w każdej sprawie karnej, tak i w sprawie o dozór elektroniczny za przestępstwo prowadzenia samochodu pod wpływem alkoholu najważniejsze znaczenie ma dobre i przekonywujące uzasadnienie wniosku o dozór elektroniczny. 

We wniosku o dozór elektroniczny za prowadzenie samochodu po pijanemu powinieneś zaproponować nałożenie na Ciebie obowiązków:

• podjęcia lub kontynuowania terapii dla osób uzależnionych od alkoholu

• uczestniczenia w szkoleniach dla osób, które spowodowały wypadek drogowy pod wpływem alkoholu

• wykonywania pracy zarobkowej

Taka propozycja znacząco zwiększy Twoją szansę na uzyskanie zezwolenia Sądu na odbycie kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego. Rzecz w tym, że osoby skazane na krótkoterminowe kary pozbawienia wolności do 1 roku pozbawienia wolności nie mogą odbyć terapii uzależnienia od alkoholu w Zakładzie Karnym z uwagi na brak miejsc na terapii. Tymczasem dla Sędziego jednym z celów postępowania karnego wobec osoby złapanej ponownie na jeździe samochodem po wpływem alkoholu powinno być skłonienie jej do podjęcia leczenia problemu alkoholowego Brak możliwości odbycia terapii w Zakładzie Karnych w połączeniu z Twoi wnioskiem o nałożenie obowiązku podjęcia terapii „na wolności” w trakcie dozoru elektronicznego zwiększa Twoją szansę na pozytywne rozpoznanie wniosku o dozór elektroniczny. Podobnie rzecz przedstawia się z obowiązkiem wykonywania pracy zarobkowej w czasie odbywania kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym – w systemie dozoru elektronicznego.

W sprawach karnych  o posiadanie  nawet niewielkiej ilości narkotyków, rzędu. 5-10 gram marihuany na własny użytek sprawcy często zapadają wyroki skazujące na karę od 6 miesięcy do 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący od 2 do 5 lat.

Zazwyczaj osoby zatrzymane przez Policję za posiadanie kilku gram marihuany w trakcie przesłuchania na Policji poddają się dobrowolnie karze  pozbawienia wolności, jeśli jej wykonanie jest zawieszone na okres próby. Osoby te nie do końca zdają sobie sprawę, na jak niebezpieczny wyrok wyraziły zgodę.

Z mojego zawodowego doświadczenia wynika, że większość osób skazanych za posiadanie narkotyków na karę pozbawienia wolności w zawieszeniu zostaje zatrzymana w okresie próby przez Policję na ponownym popełnieniu przestępstwa posiadania narkotyków. W konsekwencji Sąd zarządza wykonanie wobec nich orzeczonej poprzednio kary pozbawienia wolności. Miesiąc później przychodzi pismo – wezwanie do stawienia się w Zakładzie karnym celem odbycia kary pozbawienia wolności.

W tym artykule opiszę, co zrobić, gdy znalazłeś więc właśnie w takiej sytuacji, a więc, gdy Sąd odwiesił Ci, a więc  zarządził wobec Ciebie wykonanie  kary pozbawienia wolności orzeczonej wcześniej z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. W takiej sytuacji Twoją jedyną szansą na uniknięcie osadzenia w Zakładzie Karnym jest odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. 

Wykonanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego oznacza jej odbycie poza Zakładem karnym, najczęściej w miejscu Twojego zamieszkania, z możliwością opuszczania tego miejsca do 12 godzin na dobę.

Wykonanie kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego pozwala Ci  na jej odbycie w domu, bez rozłąki z rodziną, z zachowaniem możliwości wykonywania pracy, prowadzenia działalności gospodarczej, kontynuowania nauki czy sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny.

Podstawowym warunkiem odbycia kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jest długość kary pozbawienia wolności orzeczonej prawomocnym wyrokiem skazującym, która nie może przekraczać 1 roku.  Osoby skazane za posiadanie narkotyków w większości spełniają ten warunek. Z mojego zawodowego doświadczenia wynika, że kary pozbawienia wolności orzekane za posiadanie narkotyków czy nawet uprawę konopi nie przekraczają zazwyczaj 1 roku.

O odbycie kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego najlepiej starać się jak najszybciej po prawomocnym wyroku skazującym na karę bezwzględnego pozbawienia wolności lub po prawomocnym postanowieniu Sądu o zarządzeniu wykonania (odwieszeniu) kary pozbawienia wolności. Jeżeli przegapiłeś ten moment, pamiętaj, że możesz starać się o dozór elektroniczny również po osadzeniu w Zakładzie Karnym.

Jeśli chcesz odbyć karę pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego, powinieneś złożyć do Sądu Penitencjarnego (Sądu Okręgowego) właściwego dla miejsca Twojego zamieszkania lub osadzenia w Zakładzie Karnym wniosek o zezwolenie na odbycie kary pozbawienia wolności poza Zakładem Karnym. Sąd powinien rozpoznać Twój wniosek w ciągu 14 dni od jego wpływu do Sądu, choć w praktyce trwa to zazwyczaj 1 miesiąc. 

Pamiętaj jednak, że jak w każdej sprawie karnej, tak i w sprawie o dozór elektroniczny najważniejsze znaczenie ma dobre i przekonywujące uzasadnienie wniosku o dozór elektroniczny. 

We wniosku o dozór elektroniczny za posiadanie narkotyków powinieneś zaproponować nałożenie na Ciebie obowiązku podjęcia lub kontynuowania terapii dla osób uzależnionych lub zażywających narkotyki. Taka propozycja znacząco zwiększy Twoją szansę na uzyskanie zezwolenia Sądu na odbycie kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego. Rzecz w tym, że osoby skazane na krótkoterminowe kary pozbawienia wolności do 1 roku pozbawienia wolności nie mogą odbyć terapii w Zakładzie Karnym z uwagi na brak miejsc na terapii. Tymczasem dla Sędziego najważniejszym celem postępowania karnego wobec osoby złapanej na posiadaniu narkotyków powinno być skłonienie jej do podjęcia leczenia uzależnienia od środków odurzających. Brak możliwości odbycia terapii w Zakładzie Karnych w połączeniu z Twoi wnioskiem o nałożenie obowiązku podjęcia terapii „na wolności” w trakcie dozoru elektronicznego zwiększa Twoją szansę na pozytywne rozpoznanie wniosku o dozór elektroniczny.

W artykule „Wniosek o dozór elektroniczny” wskazałem wymogi formalne, jakie powinien spełniać wniosek o odbycie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym – w systemie dozoru elektronicznego.

W tym artykule opiszę:

• jak napisać wniosek o dozór elektroniczny
•  jakie argumenty wskazać we wniosku o dozór elektroniczny
• jakie dokumenty dołączyć do wniosku o dozór elektroniczny

by wniosek ten był przekonywujący, a więc dawał osobie skazanej za przestępstwo realną szansę na jego uwzględnienie przez Sąd Penitencjarny.

W Internecie możesz znaleźć wiele wzorów wniosków o dozór elektroniczny. Część z nich można nawet pobrać ze stron urzędowych Sądów. Problem jednak w tym, że w dostępnych w Internecie wzorach, formularzach wniosków o dozór elektroniczny niewiele miejsca poświęcono na jego uzasadnienie. Tymczasem to właśnie od uzasadnienia wniosku o dozór elektroniczny, od przedstawionych w nim argumentów i dokumentów na ich poparcie zależy, czy wniosek ten zostanie pozytywnie rozpoznany przez Sąd Penitencjarny. Nie jest przecież sztuką złożyć w Sądzie wniosek o dozór elektroniczny, który spełnia wymogi formalne, lecz jest mało przekonywujący.

Podobnie rzecz się ma z wnioskami o dozór elektroniczny, jakie składają do Sądu Penitencjarnego Dyrektorzy Zakładów Karnych. W takich wnioskach z Zakładu karnego brakuje właśnie uzasadnienia wniosku. Jest w nich mowa jedynie o pozytywnej opinii, jaką skazany posiada w Zakładzie Karnym, o jego właściwym zachowaniu w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności. Z tego właśnie powodu często się zdarza, że wnioski o dozór elektroniczny składane przez Dyrekcję Zakładu Karnego są  oddalane. U osób skazanych za przestępstwo budzi to zawsze spore zdziwienie, że pomimo poparcia Dyrektora Zakładu Karnego nie uzyskują zezwolenia Sądu na odbycie reszty kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego. Tymczasem dla Sędziego penitencjarnego dobre zachowanie skazanego w wiezieniu to za mało, by zezwolić skazanemu na zwolnienie z zakładu karnego i odbycia pozostałej kary pozbawienia wolności w ramach dozoru elektronicznego.

Po tym przydługim wstępie pora na omówienie argumentów, jakie Sądy Penitencjarne biorą pod uwagę przy rozpatrywaniu wniosków o dozór elektroniczny:

• stosunek skazanego do popełnionego przestępstwa, za które została orzeczona lub odwieszona kara pozbawienia wolności – chodzi tu o oświadczenie osoby skazanej za przestępstwo, że  jest świadoma popełnionego błędu, zrozumiała naganność swojego wcześniejszego zachowania. Stanowczo odradzam, by we wniosku o dozór elektroniczny bagatelizować znaczenie popełnionego przestępstwa, lub co gorsza wskazywać na niesprawiedliwość zapadłego wyroku

• konsekwencje, jakie dla osoby skazanej za przestępstwo i jej rodziny pociągnie osadzenie w zakładzie karnym - chodzi tu o wykazanie, jak dotkliwe skutki dla całej rodziny skazanego pociągnie odbycie przez niego kary w Zakładzie Karnym. Dla przykładu podam utratę źródła dochodu dla całej rodziny, utratę możliwości spłacania kredytu mieszkaniowego, przerwanie nauki na studiach, niemożność sprawowania dalszej opieki nad schorowanym ojcem, mężem czy innym członkiem rodziny

• plany skazanego w razie uzyskania zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym - chodzi tu o wykazanie Sądowi, że w trakcie dozoru elektronicznego skazany nie będzie bezczynnie siedział w domu, lecz podejmie pracę, powróci do przerwanego leczenia uzależnienia od narkotyków, będzie kontynuował naukę na studiach

• zaproponowane przez skazanego obowiązki, jakie chce na siebie przyjąć w razie zezwolenia Sądu na odbycie kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego. Rzecz w tym, by sam skazany wniósł o nałożenie na niego w postanowieniu o dozorze elektronicznym szeregu obowiązków, np. podjęcia pracy zarobkowej, podjęcia leczenia z uzależnienia od alkoholu lub narkotyków, łożenia na utrzymanie dzieci, naprawienia szkody w całości lub w części na rzecz pokrzywdzonego popełnionym przez niego przestępstwem. Najlepiej, gdy zaproponowane we wniosków o dozór elektroniczny obowiązku maja związek z popełnionym przez niego przestępstwem. Dla przykładu osoba skazana za niealimentację powinna wnieść o nałożenie obowiązku podjęcia pracy zarobkowej i łożenia na utrzymanie dzieci.

Na koniec jeszcze jedna uwaga. Wszystkie argumenty, jakie podniesiesz we wniosku o dozór elektroniczny warto potwierdzić dołączonymi do wniosku dokumentami, np. zaświadczeniem o podjęciu leczenia uzależnienia od alkoholu czy narkotyków, umową o pracę, oświadczeniami członków rodziny.

Nie sposób wymienić argumentów, jakie w konkretnej sprawie powinny przekonać Sąd do uwzględnienia wniosku o zezwolenie na odbycie kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego. każda sprawa jest inna i wymaga innych argumentów, a także dokumentów na ich poparcie.

Dozór elektroniczny polega na odbyciu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym – najczęściej w miejscu zamieszkania osoby skazanej za popełnienie przestępstwa.

Jak widać, dozór elektroniczny jest szczególną formą odbycia kary pozbawienia wolności. Okoliczność wykonywania kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym nie zmienia faktu, że nadal jest to kara pozbawienia wolności. Stosuje się do niej między innymi przepisy art.78-84 k.k. o warunkowym przedterminowym zwolnieniu z reszty kary pozbawienia wolności.

Zgodnie z art.78 par. 1 k.k. warunkowe przedterminowe zwolnienie z kary pozbawienia wolności jest dopuszczalne po odbyciu co najmniej połowy orzeczonej kary pozbawienia wolności. Dla przykładu osoba odbywająca w systemie dozoru elektronicznego karę 8 miesięcy pozbawienia wolności może uzyskać warunkowe przedterminowe z reszty kary po 4 miesiącach od jej rozpoczęcia. Wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie trzeba złożyć w Sądzie 2-4 tygodnie wcześniej, w zależności od tego jak często we właściwym Sądzie Penitencjarnym są wyznaczane wokandy.

Zgodnie z art. 33a ust.1 Ustawy o dozorze elektronicznym o warunkowym przedterminowym zwolnieniu z reszty kary pozbawienia wolności odbywanej w tym systemie orzeka Sąd Okręgowy właściwy dla miejsca zamieszkania skazanego. Do tego właśnie Sądu należy złożyć wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie z reszty kary pozbawienia wolności.

Orzekając o warunkowym zwolnieniu z dozoru elektronicznego Sąd Penitencjarny bierze pod uwagę:

• zachowanie skazanego w trakcie wykonywania dozoru elektronicznego, w szczególności wywiązywanie się przez niego z nałożonych obowiązków
• opinię kuratora sprawującego nadzór nad skazanym
• stosunek skazanego do popełnionego przestępstwa

Dozór elektroniczny polega na odbyciu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym. Reguluje go odrębna ustawa o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego.

Uzyskując zezwolenie Sądu Penitencjarnego na odbycie kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego przed osadzeniem w zakładzie karnym nie spędzisz ani jednego dnia w więzieniu, a mimo to orzeczona wobec Ciebie kara pozbawienia wolności zostanie uznana za wykonaną.

Warunkowe przedterminowe zwolnienie z reszty kary pozbawienia wolności polega natomiast na zwolnieniu z zakładu karnego przed terminem jej zakończenia. Reguluje je Kodeks Karny oraz Kodeks Karny Wykonawczy.

Warunkowe przedterminowe zwolnienie z kary pozbawienia wolności  jest możliwe dopiero po odbyciu jej połowy w więzieniu. Orzeczona wobec Ciebie kara pozbawienia wolności zostanie wykonana, gdy odbędziesz jej połowę w zakładzie karnym, następnie uzyskasz warunkowe przedterminowe zwolnienie, wyjdziesz z zakładu karnego, a następnie przez pozostały okres do końca kary i przez kolejne 6 miesięcy Sąd nie uchyli Ci warunkowego zwolnienia z zakładu karnego.

Odbycie kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego jest możliwe tylko gdy nie przekracza ona 1 roku. Ustawa nie wymaga natomiast, byś odbył choć 1 dzień tej kary.

Warunkowe przedterminowe zwolnienie z reszty kary pozbawienia wolności jest możliwe dopiero po tym, jak połowę tej kary odsiedzisz w zakładzie karnym. Nie ma natomiast znaczenia, jak surowa kara pozbawienia wolności została Ci wymierzona.

Jak widzisz dozór elektroniczny i warunkowe przedterminowe zwolnienie z reszty kary pozbawienia wolności to dwie rożne instytucje prawa karnego wykonawczego. Łączy je jedynie cel, jakim jest umożliwienie skazanemu wykonanie całości lub części orzeczonej kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym – w warunkach kontrolowanej przez Sąd wolności.

Jeżeli Sąd wymierzył Ci karę pozbawienia wolności przekraczającą 1 rok, wówczas nie możesz jej odbyć poza zakładem karnym – w trybie dozoru elektronicznego. Ustawa o dozorze elektronicznym wskazuje bowiem, że w trybie dozoru elektronicznego możesz odbyć tylko karę 1 roku pozbawienia wolności lub krótszą. Nie ma przy tym znaczenia jaką część tej kary już odbyłeś w zakładzie karnym. Istotna jest długość kary orzeczonej przez Sąd w wyroku skazującym – nie może ona przekraczać 1 roku. 

Jeżeli Sąd wymierzył Ci karę pozbawienia wolności przekraczającą 1 rok, wówczas pozostaje Ci ubieganie się o warunkowe przedterminowe zwolnienie po odbyciu jej połowy w zakładzie karnym.

Jeżeli Sąd wymierzył Ci karę pozbawienia wolności nie przekraczającą 1 roku, wówczas powinieneś:

• w pierwszej kolejności złożyć wniosek o odbycie kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego

a jeżeli Sąd Penitencjarny nie uwzględni Twojego wniosku 

• dwa miesiące przed upływem połowy kary pozbawienia wolności złóż wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie z reszty kary pozbawienia wolności

Wskazana wyżej kolejność wniosków nie jest przypadkowa. Odbycie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym – w trybie dozoru elektronicznego jest dla Ciebie znacznie korzystniejsze. W razie uwzględnienia Twojego wniosku przez Sąd Penitencjarny nie spędzisz ani jednego dnia w więzieniu, a całą karę pozbawienia wolności odbędziesz poza zakładem karnym. Jeżeli Sąd nie uwzględni Twojego wniosku, np. z uwagi na wielokrotną karalność za przestępstwa wówczas pozostaje Ci ubieganie się o warunkowe przedterminowe zwolnienie, byś odbył tylko połowę z orzeczonej kary pozbawienia wolności.

Zgodnie z art.6 ust.1 i 2 Ustawy o dozorze elektronicznym Sąd Penitencjarny udzieli Ci zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym, jeśli oceni, że jest to wystarczające dla osiągnięcia celów orzeczonej wobec Ciebie kary.

Dokonując tej oceny Sąd Penitencjarny weźmie pod uwagę:

• Twój dotychczasowy sposób życia, a w szczególności karalność za przestępstwa
• Twoje zachowanie po prawomocnym wyroku skazującym na karę, którą chcesz odbyć w trybie dozoru elektronicznego
• Twoją sytuację zawodową i rodzinną

Ten ostatni punkt wymaga szerszego omówienia.  To na Tobie lub Twoim obrońcy spoczywa ciężar wykazania, że z uwagi na:

• wykonywaną przez Ciebie pracę lub prowadzoną działalność gospodarczą
• podjętą naukę 
• podjętą terapię dla osób nadużywających alkoholu lub zażywających narkotyki

lub

• konieczność sprawowania opieki nad dziećmi lub chorym członkiem rodziny

osadzenie Cię w zakładzie Karnym spowoduje, że stracisz pracę, Twoja rodzina zostanie pozbawiona środków na utrzymanie, utracisz możliwość kontynuowania nauki, przerwiesz leczenie uzależnienia od narkotyków lub alkoholu, czy też stracisz możliwość opieki nad bliską Tobie osobą. 

Musisz sobie uświadomić, że dla Sądu Penitencjarnego jesteś jednym z kilkuset skazanych na karę pozbawienia wolności ubiegających się o jej odbycie poza zakładem karnym – w trybie dozoru elektronicznego. Prócz informacji o popełnionym przez Ciebie przestępstwie Sędzia Penitencjarny nic o Tobie więcej nie wie, jesteś dla niego anonimowym Janem Kowalskim, jednym z wielu, którzy nie chcą pójść do więzienia.

Twoim zadaniem lub zadaniem Twojego obrońcy jest przedstawić Cię jako człowieka, który pomimo popełnienia przestępstwa nie jest osobą zdemoralizowaną, człowieka, który pracuje lub prowadzi działalność gospodarczą, kontynuuje naukę, utrzymuje rodzinę lub walczy z uzależnieniem od narkotyków czy alkoholu.

Rzecz jasna, przypadek każdego skazanego na karę pozbawienia wolności jest inny, każdy wymaga indywidualnego podejścia i innych argumentów, ale w zasadzie zawsze chodzi o wykazanie Sądowi, że:

• pomimo popełnienia przestępstwa nie jesteś osobą zdemoralizowaną, by konieczne było osadzenie Cię w Zakładzie Karnym

a jednocześnie

• odbycie orzeczonej wobec Ciebie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym – w trybie dozoru elektronicznego zapobiegnie utracie przez Ciebie pracy –  źródła dochodu Twojej rodziny, zerwaniu więzi z Twoimi bliskimi, a także umożliwi Ci np. podjęcie lub kontynuowanie terapii związanej z nadużywaniem alkoholu lub zażywaniem narkotyków

Pamiętaj, że każdy argument, jakiego użyjesz,  by przekonać Sąd do wyrażenia zgody na odbycie kary w ramach dozoru elektronicznego powinieneś potwierdzić dokumentem. Dla przykładu, jeśli w trakcie dozoru elektronicznego chcesz kontynuować terapię dla osób nadużywających alkoholu, wówczas powinieneś dołączyć do wniosku o dozór elektroniczny zaświadczenie z Poradni o podjętym przez Ciebie leczeniu.

Dozór elektroniczny polega na odbyciu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym na podstawie zezwolenia udzielonego przez Sąd Penitencjarny.

Dzięki temu rozwiązaniu odbędziesz orzeczoną wobec Ciebie karę pozbawienia wolności nie spędzając ani jednego dnia w Zakładzie Karnym. Zamiast osadzenia w więzieniu spędzisz ten czas w miejscu wykonywania dozoru elektronicznego, którym w większości przypadków jest miejsce Twojego zamieszkania.

To jednak nie jedyna zaleta odbycia kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego.

Kara pozbawienia wolności wykonana w trybie dozoru elektronicznego przypomina bardziej karę ograniczenia niż pozbawienia wolności. Ubiegając się o dozór elektroniczny możesz uzyskać zezwolenie Sądu na przebywanie poza miejscem zamieszkania (miejscem wykonywania kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego) w okresie nie przekraczającym 12 godzin na dobę. W tym czasie możesz pracować, prowadzić działalność gospodarczą, załatwiać sprawy osobiste. Znacząco zmniejsza to uciążliwość orzeczonej kary pozbawienia wolności, a jednocześnie pozwala Ci zachować pracę, dochody na utrzymanie rodziny i utrzymanie więzi z bliskimi.

Jedyną, realną dolegliwością odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jest obowiązek przebywania w miejscu zamieszkania w określonym  przez Sąd Penitencjarny czasie nie krótszym niż 12 godzina w ciągu doby.

W trakcie odbywania kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym – w trybie dozoru elektronicznego nie wolno Ci:

• przebywać poza miejscem wykonywania dozoru elektronicznego  poza godzinami określonymi przez Sąd Penitencjarny w harmonogramie wykonywania kary pozbawienia wolności
• zdejmować założonego na Twojej nodze lub przegubie dłoni nadajnika – tzw. bransolety elektronicznej
• uszkadzać noszonego na nodze czy dłoni nadajnika, jak również zainstalowanego w Twoim mieszkaniu urządzenia monitorującego

Podczas odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego masz obowiązek:

• skontaktować się z kuratorem sądowym w ciągu 7 dni od rozpoczęcia odbywania kary, a więc od założenia bransolety elektronicznej i urządzenia monitorującego
• przebywać w miejscu wykonywania dozoru elektronicznego za wyjątkiem godzin określonych przez Sąd Penitencjarny w harmonogramie wykonywania kary pozbawienia wolności
• odbierać połączenia telefoniczne z Centrali Monitorowania przy Centralnym Zarządzie Służby Więziennej
• zawiadomić pracowników Centrali Monitorowania o każdym przypadku awarii,  lub uszkodzenia nadajnika oraz urządzenia monitorującego
• wpuszczać do domu kuratora sądowego w godzinach pomiędzy 6 a 22
• wpuszczać do mieszkania – miejsca wykonywania dozoru elektronicznego pracowników Centrali Monitorowania i umożliwić im dostęp do urządzeń monitorujących

W przypadku naruszenia jednego ze wskazanych wyżej obowiązków Sąd Penitencjarny może uchylić zezwolenie na odbycie przez Ciebie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. W konsekwencji wydania takiego postanowienia pozostałą do odbycia karę pozbawienia wolności spędzisz w Zakładzie Karnym

Do kontroli wykonywania kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego służą dwa  urządzenia elektroniczne:

• nadajnik, zwany bransoletą elektroniczną. Jest to niewielkie urządzenie przypominające zegarek, które zostanie założone na Twojej nodze lub przegubie dłoni. Jego zainstalowanie na nodze jest o tyle dobrym rozwiązaniem, że urządzenie przykryte nogawką spodni jest niewidoczne dla osób postronnych. Nie musisz się zatem obawiać, że Twoi współpracownicy, klienci lub inne osoby dowiedzą się o odbywanej prze Ciebie karze pozbawienia wolności

• urządzenie monitorujące, które przypomina router do internetu. Zostanie ono zainstalowane we wskazanym przez Sąd Penitencjarny miejscu odbywania kary pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego (zazwyczaj jest nim miejsce zamieszkania skazanego) 

Z technicznego punktu widzenia wygląda to następująco: nadajnik (tzw. bransoleta elektroniczna) założony na Twojej nodze wysyła sygnał do urządzenia monitorującego znajdującego się  w Twoim mieszkaniu. Oba urządzenia kontrolują, czy przebywasz w miejscu wykonywania kary pozbawienia wolności w godzinach wskazanych w postanowieniu Sądu  o zezwoleniu na dozór elektroniczny. 

W przypadku jakiegokolwiek naruszenia postanowienia Sądu, w szczególności Twojej nieobecności w miejscu wykonywania dozoru elektronicznego w godzinach wskazanych w postanowieniu Sądu, urządzenie monitorujące natychmiast wyśle sygnał  - informację o tym zdarzeniu do Centrali Monitorowania w Centralnym Zarządzie Służby Więziennej.